چرا انقلاب اسلامی ایران از حرکت خود بازنمی ایستد؟

جامعه‌شناسان و اندیشمندان شرقی و غربی همواره در تلاش هستند پاسخی مناسب برای این پرسش بیابند: براستی چه عاملی موجب می شود که انقلاب اسلامی، پس از گذشت چهار دهه از عمر خود، همچنان مورد حمایت نسل‌های مختلف قرار گیرد؟

حتی کسانی که ارتباط مستقیمی با نسل اولیه و بنیان‌گذاران این نهضت نداشته‌اند، همان شعارها و آرمان‌ها را با شور و حرارت فریاد می‌زنند. این پرسش، چالشی جدی در اذهان متفکرانی است که با آگاهی از تاریخ قیامها و انقلابهای گوناگون در سراسر جهان، به خوبی میدانند که انقلاب اسلامی ایران پدیدهای منحصربه فرد و متفاوت از دیگر جنبش های مشابه است.

رهبر انقلاب اسلامی، که حکمت و فضل او بر همگان آشکار است، تفاوتی جوهری را عامل اصلی ماندگاری و جاودانگی انقلاب اسلامی بیان میکنند. عاملی که نه در انقلاب کبیر فرانسه وجود داشت و نه انقلاب اکتبر روسیه. ایشان این تفاوت را اینگونه تبیین میکنند:

حرکتهای اجتماعی دچار این آفتها میشوند: آفت کند شدن، آفت توقّف پیدا کردن، آفت به عقب برگشتن…

جاذبه درونی انقلاب

اینجا در انقلاب اسلامی یک تفاوت جوهری با بقیّه‌ی جاها وجود دارد؛ انقلاب اسلامی در درون خودش یک چیزهایی دارد که جاذبه دارد و این جاذبه رویشها را جذب میکند؛ ولو ریزش هم داشته باشیم، این رویشها جای آن ریزشها را میگیرند. جاذبه مثل چه چیزی؟ مثل این گستره‌ی وسیع اهداف و شیوه‌ها و خواسته‌های جمهوری اسلامی.

در جمهوری اسلامی، هم مبارزه با ظلم و ایستادگی در برابر مستکبران جهانی وجود دارد و هم حضور پررنگ در عرصه‌های معنوی مانند محراب عبادت، مسجد جمکران، شب‌های احیا، پیاده‌روی اربعین و اعتکاف ماه رجب. این تلفیق مبارزه و معنویت یکی از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این نظام است که روحیه‌ی مقاومت و دینداری را در کنار یکدیگر حفظ می‌کند.

این گستره‌ی وسیع نشان‌دهنده‌ی ابعاد مختلف مبارزه و مسئولیت‌های اجتماعی و فردی است؛ هم مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی، هم جهاد درونی با نفس، هم تلاش برای آینده‌ی کشور، و هم توجه به معنویت، خدا، ذکر و بهشت. این نگاه ترکیبی از وظایف اجتماعی، سیاسی و اخلاقی را در بر می‌گیرد که می‌تواند مسیر تحولات بزرگ را رقم بزند.

خود این موجب میشود که رویشها جای ریزشها را بگیرند، کندی به وجود نیاید یا کمتر به وجود بیاید. نمیخواهم بگویم هیچ [کندی‌ای] به وجود نمی‌آید، امّا خب طبیعت انقلاب اسلامی در ذات خود، در درون خود، در جوهر خود، یک ‌چنین طبیعتی است.

این تفاوت بنیادین، نه تنها مانع از نابودی انقلاب اسلامی در گذر زمان می شود، بلکه آن را به حرکتی زنده، پویا و تأثیرگذار تبدیل کرده است. این پویایی موجب شده نسل‌های بعدی نیز جذب آن شوند و به طور طبیعی مسیر آن را ادامه داده و آرمان‌های اولیه را حفظ کنند. این پویایی موجب شده نسل‌های بعدی نیز جذب آن شوند.

یادداشت اختصاصی // حجت الاسلام محمد‌امین قائم پناه