سوالی که شاید بسیاری از جامعه شناسان و اندیشمندان شرقی و غربی در پی یافتن پاسخی درخور برای آن بوده اند، این است: براستی چه عاملی باعث شده است که انقلاب اسلامی، پس از گذشت چهار دهه از عمر خود، همچنان در میان نسلهای مختلف، حتی آنهایی که به ظاهر هیچ ارتباط مستقیمی با نسل اولیه و بنیانگذاران این نهضت ندارند، همان شعارها و آرمانها را با همان شور و حرارت فریاد بزنند؟ این پرسش، چالشی جدی در اذهان متفکرانی است که با آگاهی از تاریخ قیامها و انقلابهای گوناگون در سراسر جهان، به خوبی میدانند که انقلاب اسلامی ایران پدیدهای منحصربه فرد و متفاوت از دیگر جنبش های مشابه است.
رهبر انقلاب اسلامی، که حکمت و فضل او بر همگان آشکار است، تفاوتی جوهری را عامل اصلی ماندگاری و جاودانگی انقلاب اسلامی بیان میکنند. عاملی که نه در انقلاب کبیر فرانسه وجود داشت و نه انقلاب اکتبر روسیه. ایشان این تفاوت را اینگونه تبیین میکنند:
حرکتهای اجتماعی دچار این آفتها میشوند: آفت کند شدن، آفت توقّف پیدا کردن، آفت به عقب برگشتن…
جاذبه درونی انقلاب
اینجا در انقلاب اسلامی یک تفاوت جوهری با بقیّه‌ی جاها وجود دارد؛ انقلاب اسلامی در درون خودش یک چیزهایی دارد که جاذبه دارد و این جاذبه رویشها را جذب میکند؛ ولو ریزش هم داشته باشیم، این رویشها جای آن ریزشها را میگیرند. جاذبه مثل چه چیزی؟ مثل این گستره‌ی وسیع اهداف و شیوه‌ها و خواسته‌های جمهوری اسلامی.
در جمهوری اسلامی، در سخت‌ترین میدانها، مبارزه‌ی با ظلم هست، مبارزه‌ی با ظالم و ایستادگی در مقابل زورگویی‌های قلدرهای درجه یک جهانی هست، محراب عبادت و مسجد جمکران و شبهای احیاء و پیاده‌روی اربعین و اعتکاف ماه رجب هم هست. گستره‌ی وسیع کار را مشاهده کنید؛ هم مبارزه‌ی با ظلم هست، هم مبارزه‌ی با نفْس هست، هم توجّه به دنیای فردای کشور هست، هم توجّه به خدا و معنویّت و ذکر و بهشت و مانند اینها هست.
خود این موجب میشود که رویشها جای ریزشها را بگیرند، کندی به وجود نیاید یا کمتر به وجود بیاید. نمیخواهم بگویم هیچ [کندی‌ای] به وجود نمی‌آید، امّا خب طبیعت انقلاب اسلامی در ذات خود، در درون خود، در جوهر خود، یک چنین طبیعتی است.
این تفاوت بنیادین، نه تنها باعث شده است که انقلاب اسلامی در طول زمان از بین نرود، بلکه آن را به حرکتی زنده، پویا و تأثیرگذار تبدیل کرده است که نسلهای بعدی را نیز مجذوب به خود میکند و آنها را مجذوب خود کرده است و طبیعتا ایشان این راه را ادامه و آرمانهای اولیه را حفظ میکنند.
یادداشت اختصاصی // حجت الاسلام محمد‌امین قائم پناه
