بسم الله الرّحمن الرّحیم
خلاصه بیانات در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس دوازدهم
31 تیر 1403
خوش‌آمدگویی و اهمیت مجلس شورای اسلامی
خیلی خوش آمدید به حسینیّه‌ی منسوب و منتسب به امام بزرگوار، و هم خوش آمدید به این مجلس. انشاءالله که حضور شما در مجلس شورای اسلامی که جایگاه بسیار مهم و حسّاسی است، هم برای خود شما منبع خیر و برکت و رحمت الهی باشد، هم برای کشور و هم مردم. تشکّر می‌کنم از جناب آقای قالیباف، رئیس محترم مجلس؛ مطالب بسیار خوبی را بیان کردند. درباره‌ی مجلس زیاد صحبت شده لکن حرف‌های نگفته‌ای هم هست، حرف‌های قابل تکراری هم وجود دارد. بر این اساس، بنده چند نکته را یادداشت کرده‌ام که به برادران و خواهران عزیز عرض کنم.
مجلس به عنوان نهاد پاسخگو
مجلس صرفاً یک نهاد پرسشگر نیست، بلکه یک نهاد پاسخگو هم هست. مجلس یکی از ارکان کشور است، یک نهاد تصمیم‌گیر است، یک نهاد اقدام‌کننده است و هر مجموعه یا فرد تصمیم‌گیر و اقدام‌کننده پاسخگو هم هست. بنابراین، مجلس باید شأن پاسخگویی خودش را همیشه در نظر داشته باشد. مجلس به چه کسی پاسخگو باشد؟ در درجه‌ی اوّل به خدا. ماها مؤمنیم، می‌دانیم روزی هست که از ما از جزئیّات کارهایمان و اعمالمان سؤال خواهد شد. بعد هم در قبال مردم. حالا مردم اگر چنانچه از مجلسی یک امر خلاف انتظاری را مشاهده کنند، یقه‌ی مجلس را البتّه نمی‌گیرند؛ یعنی سازو‌کار قانونی‌ای برای این کار وجود ندارد، لکن در رفتار آن‌ها، در روش آن‌ها، در واکنش آن‌ها، انسان می‌تواند مشاهده کند. تک‌تک نمایندگان محترم باید به این نکته‌ی «پاسخگویی» توجّه داشته باشند؛ رفتارشان، گفتارشان، نطقشان، رأیشان، موضع‌گیری‌شان را با توجّه به این نکته تنظیم بکنند.
همکاری بین قوا و تعامل سازنده
نکته‌ی دوّم در باب همکاری بین قوا است. بدیهی است که بخش‌های مختلف نظام باید در کنار هم یک «کل» را تشکیل بدهند. اگر لازم باشد که یک کل از اینها به وجود بیاید، پس باید با هم تعامل داشته باشند، باید با هم کار کنند، باید به هم کمک کنند، یک جاهایی باید نسبت به هم اغماض کنند، یک جاهایی بایستی به همدیگر تذکّر بدهند. اینکه بنده همیشه در طول این سالیان متمادی به مجالس سفارش می‌کردم که با دولتها همکاری کنند به خاطر این است ــ خیلی مهم است. البتّه بنده به دولتها هم همین سفارش را در جای خود می‌کنم.
تعامل سازنده با دولت جدید
گاهی بعضی از دولتها رفتارشان با مجلس این‌جور بود که لایحه نمی‌دادند. از مجلس به بنده شکایت می‌کردند که مثلاً چند ماه منتظر نشسته‌اند، این دولت لایحه نمی‌دهد، یا مصوّبه را اجرا نمی‌کند. این را هم ما همیشه سفارش می‌کردیم. بالاخره شما به عنوان برادران و خواهران عزیز نماینده‌ی مجلس، یکی از کارهای مهمّتان مسئله‌ی تعامل است. من توصیه‌ی مؤکّدی که اینجا یادداشت کرده‌ام، تعامل سازنده‌ی با دولت جدید است.
همه کمک کنند که رئیس‌جمهور منتخب بتواند وظایفی را که در قبال کشور دارد، انجام بدهد. اگر او در اداره‌ی کشور، در پیشبرد اقتصاد کشور، در مسائل بین‌المللی کشور، در مسائل فرهنگی کشور به موفّقیّت دست پیدا کند، همه‌ی ما به موفّقیّت دست پیدا کرده‌ایم. این را باید واقعاً از بن دندان باور کنیم. در مسائل مهمّ کشور هم باید صدای واحدی از کشور شنیده بشود تا آن کسانی که در دنیا گوش تیز کرده‌اند که نشانه‌های اختلاف و دوگانگی را پیدا کنند، مأیوس بشوند.
حاکمیّت اخلاق در مباحثات مجلس
نکته‌ی سوّم مربوط به حاکمیّت اخلاق در مباحثات صحن عمومی مجلس است. عزیزان من! مجلس باید مرکز انتشار و صدور آرامش و طمأنینه به سطح افکار عمومی کشور باشد. مجلس نباید منشأ تشنّج در افکار عمومی مردم بشود. البتّه اغلب نمایندگان همیشه پایبند به این مبانی مهم و معتبر بوده‌اند. حضور نمایندگان، نه فقط در مجلس بلکه در مجامع عمومی باید آرامش‌بخش باشد. هر جا شما سخنی می‌گویید، مخاطب شما دلگرم بشود به اینکه شما طرف‌دار اتّحاد و اتّفاق و همدستی و همدلی نیروها هستید؛ این حفظ امنیّت روانی مردم است و این مطلب مهمّی است. البتّه غافل هم نباید بود؛ بنده کاملاً اعتقاد دارم و اطّلاع دارم که لشکر سایبری دشمن منتظر سوءاستفاده است؛ گاهی اوقات آن‌ها از زبان رقیب سیاسی شما به شما دشنام می‌دهند، برای اینکه شما را عصبانی کنند؛ به این هم بایستی توجّه داشت.
قانونگذاری و ویژگی‌های قانون خوب
نکته‌ی چهارم، مربوط به قانونگذاری است. قانونگذاری وظیفه‌ی مهمّ درجه‌ی اوّل مجلس شورای اسلامی است. قانون، ریل‌گذاری است، ایجاد نقشه‌ی راه است برای حرکت قوای اجرائی کشور. قانون خوب یک خصوصیّاتی دارد. یکی از خصوصیّات قانون خوب این است که مبتنی بر کارشناسی باشد. هر چه بیشتر قانون مبتنی باشد بر کارشناسی، این قانون بهتر است. دوّم: تأویل‌ناپذیر باشد. قانونی که صریح نباشد و قابل تأویل باشد، کسانی که اهل سوء استفاده هستند می‌توانند سوءاستفاده کنند. دیگر اینکه با توجّه به ظرفیّت کشور، قابل اجرا باشد. گاهی مجلس قانونی را تصویب می‌کند که دولت قادر به اجرا نیست؛ این هم باید رعایت بشود. منطبق با اسناد بالادستی باشد؛ یکی از نکاتی که در قانونِ خوب لازم است این است: انطباق با اسناد بالادستی.
مراقبت در قانونگذاری و ارائه‌ی طرح‌ها
یک مسئله‌ی دیگر در مورد قانون، این است که تراکم ایجاد نکند. گاهی در یک موضوع واحد، قوانین متعدّدی تصویب شده با مشترکاتی و موارد افتراقی که از آن موارد افتراق، افراد سوء‌استفاده‌چی خیلی می‌توانند استفاده کنند. در قانونگذاری مراقب این معنا هم باشید. خب، آن نکته‌ای که عرض کردم خواهم گفت: قانون اساسی دست مجلس را باز گذاشته در ارائه‌ی طرح. خب طرح خوب است، منتها در ارائه‌ی این طرح اگر ما افراط کردیم خود این موجب مشکل خواهد شد. تا یک مشکلی پیش می‌آید در کشور، به جای اینکه منتظر لایحه‌ی قانونی باشیم و اقدام دولت را دنبال کنیم، اینجا فوراً یک طرح فراهم کنیم! خود این موجب تراکم قانون است؛ یعنی در ارائه‌ی طرح‌ها واقعاً بایستی قناعت بشود به حدّاقلّ لازم.
تسریع در قانونگذاری
البتّه یک تذکّر دیگر در مورد قانون این است که گاهی دولتها برای یک کار فوری احتیاج به قانون دارند. دولتها در این‌گونه موارد، راه آسان را پیش می‌گیرند؛ می‌آیند پیش ما که رهبری مجوّز بدهد تا بدون قانون این کار را انجام بدهند. بنده البتّه غالباً امساک می‌کنم، مگر یک وقتی که حالا از روی اضطرار ناچار باشیم. در این موارد بهتر است که مجلس تسریع کند در قانونگذاری. البتّه شما می‌دانید که مدّتها است سیاست‌های کلّی مربوط به تقنین ابلاغ شده است. برای اینکه این سیاست‌ها اجرا بشود، قانون لازم است؛ باید مجلس خودش برای این سیاست‌ها قانون بگذارد؛ این قانونگذاری هنوز نشده؛ این باید زودتر انجام بگیرد. این هم نکته‌ی چهارم.
نظارت و اهمیت آن
نکته‌ی پنجم درباره‌ی نظارت است. البتّه تعبیر «نظارت» در قانون اساسی نیست لکن احکام فراوانی که در مورد سؤال، تذکّر، تحقیق و تفحّص در مجلس وجود دارد، نشان‌دهنده‌ی لزوم نظارت است. هدف از نظارت این است. مبادا خدای نکرده نظارت ناشی بشود از هدفی غیر از این. مسائل جناحی، مسائل شخصی، مسائل سیاسی مطلقاً نباید دخالت کند. نظارت فقط ناشی از همین است: احساس یک کمبود در قوّه‌ی اجرائی، و تذکّر و توجّه به آن و سعی برای برطرف کردن آن.
تعادل در نظارت و جلوگیری از افراط و تفریط
مطلب دیگر اینکه در باب نظارت نه افراط کنیم، نه تفریط. من به شما عرض بکنم تقریباً در همه‌ی دولتها وزرا به بنده مراجعه می‌کردند و شکایت می‌کردند از کثرت سؤال در مجلس. افراط نباید بشود. البتّه تفریط هم نباید بشود؛ یعنی آنجایی که باید سؤال کنید، آنجایی که باید نظارت را اِعمال کنید، باید اِعمال کنید، لکن منصفانه باشد. ملاحظات شخصی و سیاسی و مانند اینها وسط نیاید.
نظارت بر عملکرد نمایندگان
نکته‌ی ششم؛ یک هیئتی در مجلس تشکیل شد برای نظارت بر عملکرد نمایندگان. فلسفه‌ی این هیئت چیست؟ فلسفه‌اش این است که گاهی یک نماینده‌ای از روی غفلت یا به هر انگیزه‌ای یک حرکتی انجام می‌دهد، ۲۹۰ نماینده زیر سؤال می‌روند. نباید این‌جور بشود؛ باید پیشگیری بشود؛ اگر پیشگیری ممکن نشد، علاج بشود؛ این مهم است. ما نتوانستیم ببینیم و بفهمیم که آن‌چنان که باید و شاید و آن مقداری که از این هیئت انتظار بود، کار انجام بگیرد. این هم توصیه‌ی بعدی ما است.
حضور مجلس در موضوعات جهانی و سیاست خارجی
نکته‌ی هفتم، درباره‌ی حضور مجلس در موضوعات جهانی و مسائل مربوط به سیاست خارجی است. مجلس یک وزنه‌ی سنگین است؛ دولتها در دنیا از این وزنه‌ی سنگین مجالس خودشان استفاده می‌کنند. در مذاکرات، یک مطلبی را شما در پشت میز مذاکره به طرف مقابل می‌گویید، می‌گوید: «آقا! مجلس ما نمی‌گذارد، قانون داریم، نمی‌توانیم.» در چالش‌های گوناگونی که با دولتها وجود دارد، مجلس می‌تواند دست دولت را پُر کند؛ لذا حضور شما در مسائل سیاسی و بین‌المللی و مسائل دیپلماسی مهم است. یک نمونه از کارهای خوب، همین قانون اقدام راهبردی در مجلس قبل بود. البتّه بعضی‌ها اعتراض کردند و عیب‌جویی کردند؛ مطلقاً این عیب‌جویی وارد نیست و کار بسیار درستی بود.
انواع حضور مجلس در مسائل بین‌المللی
حالا انواع حضور؛ گاهی اوقات مثلاً با سفرها و ملاقات‌های رئیس مجلس است یا سفرهایی که هیئت‌های بین‌المجالس مجلس می‌کنند، یا حتّی بدون اینها، یک بیانیّه. مثلاً یک قضیّه‌ای مثل قضیّه‌ی فلسطین پیش می‌آید، شما یک بیانیّه بدهید، این در فضای عمومی دنیا کلّی تأثیر بر این مسئله می‌گذارد. یا حتّی بیانیّه هم نه، گاهی نطق نمایندگان. بنده گاهی اظهار توقّع کرده‌ام؛ در یک مواردی انتظار هست که نمایندگان در مجلس ناظر به این مسئله‌ی مهمّ سیاست خارجی یک حرفی بزنند، یک نطقی بکنند. در دنیا این کار معمول است.
خیلی از کارها را مجالس می‌کنند و دولتها از پشتوانه‌ی اقدام مجالس استفاده می‌کنند. همین قانون جامع تحریم آمریکایی‌ها علیه جمهوری اسلامی، علیه ایران، این قانونی که معروف است به «سیسادا»؛ این را مجلسشان تصویب کرد؛ البتّه رئیس‌جمهور دموکرات آن سال که هم دورو بودند، هم بددل بودند، هم زرنگ بودند؛ از مسئولین ما زرنگ‌تر بودند که انصافاً انسان در بعضی از مراودات این را می‌بیند ــ امضا کرد آن را. می‌توانست امضا نکند. قانون جامع را مجالسشان انجام دادند؛ مجالس این کارها را می‌کنند.
نقش مجلس در خنثی کردن تحریم‌ها
در همین مسئله‌ی تحریم، مجلس می‌تواند حضور داشته باشد و واقعاً تأثیرگذار باشد. ما می‌توانیم؛ هم می‌توانیم تحریم‌ها را به وسیله‌ی وسایل شرافتمندانه برطرف کنیم، هم بالاتر از برطرف کردن تحریم‌ها، خنثی کردن تحریم‌ها است. بنده مکرّر این را گفته‌ام که برداشتن تحریم دست شما نیست امّا خنثی کردن تحریم دست شما است. مجالس در این زمینه ــ مجلس عزیز ما ــ می‌توانند نقش‌آفرینی کنند.
رأی به کابینه و معیارهای انتخاب
نکته‌ی هشتم در مورد کار فوری مجلس، یعنی رأی به کابینه‌ای است. این کار فوری و فوتی شما است. البتّه هر چه زودتر کابینه‌ی پیشنهادی تصویب بشود و دولت مشغول کار بشود، برای کشور بهتر است. چه کسی می‌خواهد میدان‌دار این میدان باشد؟ آن کسی را باید میدان‌دار کرد که «امین» باشد، «صادق» باشد، «متدیّن» باشد، از بُن دندان «معتقد به جمهوری اسلامی و به نظام اسلامی» باشد. «ایمان» یک شاخص مهم است. «امید به آینده»، نگاه مثبت به افق، یکی از شاخص‌های مهم است. «تشرّع»، متشرّع بودن، یکی از معیارهای مهم است.
«اشتهار به پاک‌دستی و صداقت» یک معیار است. این معیارها باید رعایت بشود؛ هم رئیس‌جمهور محترم اینها را رعایت کنند، هم مجلس رعایت کند. «سابقه‌ی سوء» نداشته باشند؛ این یک معیار است. «نگرش ملّی» داشته باشند؛ یعنی غرق در مسائل جناحی و سیاسی و مانند اینها نشوند، «کارآمد» باشند. البتّه کارآمدی را غالباً بعد از اشتغال به کار می‌شود فهمید، امّا با تحقیق، با نگاه کردن به سوابق، با شنیدن حرف‌ها می‌شود کارآمدی را هم تشخیص داد. به نظر من، این مسئولیّت بسیار مهمّی است که هم بر عهده‌ی شما است، هم بر عهده‌ی رئیس‌جمهور محترم است.
انشاءالله یک مجموعه‌ی هیئت وزیران خوب، کارآمد، به‌دردبخور، متدیّن و انقلابی‌ای سر کار بیایند و بتوانند مسائل کشور را پیش ببرند. این دعای ما است. بنده، هم به رئیس‌جمهور منتخب دعا می‌کنم، هم به شماها دعا می‌کنم، هم به رئیس مجلس دعا می‌کنم. با قطع نظر از اینکه رئیس‌جمهور چه کسی باشد یا رئیس مجلس چه کسی باشد یا رئیس قوّه‌ی قضائیّه چه کسی باشد، دعای ما همیشه شامل حال اینها هست. امیدواریم انشاءالله موفّق باشید.
مسئله‌ی غزّه و اهمیت مقاومت
مسئله‌ی غزّه، همچنان مسئله‌ی اوّل دنیای اسلام است. آنچه من درباره‌ی مسائل خارجی و فعّالیّت حوزه‌ی دیپلماسی و مانند اینها برای مجلس عرض کردم، یکی از مصادیقش، همین مسئله‌ی غزّه است؛ آرام نگیرید، ساکت نمانید؛ کار مهم است. حقیقت امر این است که همان اهمّیّت روزهای اوّل، امروز وجود دارد، بلکه بیشتر. قدرت مقاومت روزبه‌روز بیشتر خودش را نشان می‌دهد. یک دستگاه باعظمت نظامی و سیاسی و اقتصادی با یک گروه مقاومت می‌جنگند، نتوانستند اینها را به زانو دربیاورند؛ چون مقاومت را نمی‌توانند به زانو دربیاورند، دقّ دلی‌شان را روی مردم خالی می‌کنند، نهایت جنایت و سَبُعیّت دارد جلوی چشم مردم دنیا انجام می‌گیرد. مسئله تمام نشده؛ مسئله همچنان ادامه دارد؛ فعّال باشید انشاءالله.
والسّلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته