پیشینه
با توجه به بیانات امام خامنه ای در دیدار با مسئولان صنعت دفاعی کشور(مورخ ۱۴۰۳/۱۱/۲۴) مبنی بر اینکه «پیشرفت نباید متوقف شود» نگارنده بر آن شد تا حکم شرعی پیشرفت در نظر مقام معظم رهبری را به دست آورد. در این مسیر با جمع آوری ادله‌ی امام خامنه‌ای جمع بندی و بیان فقهی حاصل شد که تقدیم مخاطب می گردد.
موضوع شناسی
در منظومه‌ی نگاه امام خامنه‌ای کلمه‌ی پیشرفت که به صورت فقهی موضوع شناسی شده، به معنای «پیشرفت بدون توقف بودن» است. خصوصیت «بدون توقف بودن» از قید «ما استطعتم» آیه ۶۰ سوره انفال که این عنوان دخیلِ در موضوع از آیه ۶۰ سوره انفال به قرینه وجود جمله «ما استطعتم» ظهور گیری شده است. ایشان می‌فرمایند:
«ما دشمن داریم، باید جهت دفاعی‌مان را [قوی کنیم]؛ عقل حکم میکند، شرع هم میگوید: وَ اَعِدُّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَ مِن رِباطِ الخَیل. «مَا استَطَعتُم» یعنی تا آنجایی که میتوانید، هر چه میتوانید؛ ما هم همین را گوش کردیم؛ هر چه میتوانیم قوّه‌ی دفاعی کشور را ان‌شاءالله تقویت میکنیم.» (۱۴۰۱/۱۱/۲۶ دیدار با مردم آذربایجان شرقی)
حکم
با بررسی بیانات ایشان مشخص شد که پیشرفت بدون توقف به صورت مطلق واجب عقلی و شرعی است. بنابر وجود کلمه «باید» در بیان و شأن رهبری و فقهی ایشان نتیجه گیری می شود که امام خامنه‌ای لااقل در تاریخ ۱۴۰۱/۱۱/۲۶ تصریح به وجوب عقلی و شرعی پیشرفت بدون توقف در صنایع نظامی کرده‌اند. پس قدر متیقن این است که در زمینه تجهیزات نظامی کشور، پیشرفت بدون توقف بر همه فعالان در عرصه، واجب شرعی است.
اما ادعای نگارنده مبنی بر منحصر نبودن پیشرفت بدون توقف در صنایع نظامی برگرفته از بیانات دیگر ایشان است. طبق بیانات مقام معظم رهبری مشخص است پیشرفتی که متعلق حکم وجوب قرار می گیرد علاوه بر داشتن قید بدون توقف بودن، انحصاری در صنایع نظامی ندارد. بیانات برای استفاده مخاطبین تقدیم می گردد.
بیانات امام خامنه‌ای
«من در صحبتهای اخیر چند بار تکرار کرده‌ام که کشور بایستی قوی بشود؛ قوی شدن کشور جزو هدفهای ما است. این هم از خطوطِ اصلیِ نسخه‌ی بعثت است؛ این هم از بعثت گرفته شده؛ این هم از قرآن گرفته شده. قرآن میفرماید که «وَ اَعِدّوا لَهُم مَااستَطَعتُم مِن قُوَّة»؛ هر چه میتوانید قوّت را زیاد کنید. حالا این قوّت در وهله‌ی اوّل، در نگاه اوّل، ممکن است قوّت نظامی به نظر برسد، لکن ظاهراً خیلی وسیع‌تر از دامنه‌ی قوّت نظامی است. ابعاد قوّت ابعاد وسیعی است؛ ابعاد اقتصادی دارد، قوّت اقتصادی، قوّت علمی، قوّت فرهنگی، قوّت سیاسی -که زمینه‌سازِ قوّت سیاسی، استقلالِ سیاسی است- و قوّت تبلیغی.» (۱۳۹۹/۱/۳)
«من عرض میکنم در آیه‌ی شریفه‌ی «وَ اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّة» به احتمال زیاد منظور از «قُوَّة» فقط قوّه‌ی نظامی نیست؛ البتّه قوّه‌ی نظامی هم هست امّا فقط قوّه‌ی نظامی نیست. اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّة؛ هرچه میتوانید، درون خودتان را قوی کنید. معنای این استحکامِ ساختِ داخلیِ کشور که بنده مکرّر میگویم، این است. ازلحاظ علمی خودتان را قوی کنید، ازلحاظ فنّاوری خودتان را قوی کنید، ازلحاظ تولید داخلی قوی کنید، ازلحاظ نفوذ در بازارهای خارجی قوی کنید، ازلحاظ کشف ظرفیّت های فراوانی که در این کشور هست و هنوز استفاده نشده است، قوی کنید و این ظرفیّت ها را به کار بگیرید.» (۱۳۹۵/۱۱/۲۷)
افزایش توانمدی
«کشور باید مصونیّت پیدا کند؛ مسئولین کشور باید کشور را مصونیّت بدهند. همه‌ی این کارهایی که در زمینه‌ی اقتصاد و مانند اینها دولت انجام داده یا بنا است انجام بدهد، احتیاج دارد به اینکه کشور مصونیّت داشته باشد؛ چه‌کار کنیم این مصونیّت به وجود بیاید، یا اگر هست افزایش پیدا کند؟ باید این توانمندی‌هایی را که اشاره کردم، افزایش بدهیم؛ این توانمندی‌ها باید روزبه‌روز افزایش پیدا کند.
این همانی است که در قرآن کریم [آمده]: وَ اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَ مِن رِباطِ الخَیل. قوّه، شامل همه‌ی اینها است؛ قوّه فقط تفنگ و سلاح و مانند اینها نیست؛ قوّه اعم است از قوّه‌ی مادّی و معنوی، از قوّه‌ی اقتصادی و نظامی، از قوّه‌ی علمی و اخلاقی. اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّة؛ هرچه میتوانید قوّه را زیاد کنید. خب این کاری است که بایستی انجام بدهیم؛ البتّه آن هم به عهده‌ی خود ماها است؛ یعنی کسی که باید این کار را انجام بدهد، ما مسئولین هستیم؛ مردم به تَبَع ما وارد میدان میشوند و کار میکنند. پس توانمندی‌ها را باید افزایش بدهیم.» (۱۳۹۵/۳/۲۵)
بنا بر این بر تمام فعالین عرصه های علمی و نظامی کشور ایران واجب است برای پیشرفت در همه‌ی عرصه ها تلاش نمایند و از هیچ تلاشی دریغ نکنند.
یادداشت اختصاصی // حجت الاسلام موحد نژاد